Robots in de zorg zijn dichterbij dan je denkt

Wat is de toekomst van robots in de zorg? Ruilen we het menselijk contact in voor een monotone computerstem en mechanische handen? De realiteit is waarschijnlijk niet zo extreem, maar eigenlijk vinden we robots al veel normaler dan dat we zelf denken. En er zijn heel mooie robots op de markt die veel ondersteuning kunnen bieden. Ik noem er een paar.

Bij robots denk je al snel aan mensachtige, metalen machines. Of in een meer thrillerachtige setting zijn het gewone mensen, maar komt er bij een snee of ongeluk ineens een verzameling van draadjes en complexe onderdelen tevoorschijn. Hoe dan ook, we denken aan een robot met twee armen, twee benen en een hoofd. Toch is de wereld van robots veel diverser. Neem bijvoorbeeld de stofzuiger of grasmaaier die zelf aan de slag gaat. Of robots in een autofabriek, elk ontworpen voor het uitvoeren van een specifieke taak. 

Geen valse verwachtingen

Het voordeel van een robotstofzuiger of robots in fabrieken is dat ze heel duidelijk voor één enkel doel ontworpen zijn. Daardoor creëren ze ook geen valse verwachtingen. Er is geen teleurstelling dat je stofzuiger niet ook een bakje koffie voor je haalt.

Nog beperkt inzetbaar

Binnen de zorg wordt er ook geëxperimenteerd met bepaalde type robots die er enigszins menselijk uitzien, doordat ze bijvoorbeeld bewegende ledematen hebben. Dat geeft de illusie dat ze van alles kunnen oppakken en vasthouden, maar ze zijn in deze handelingen nog erg beperkt. Ook wanneer ze praten, blijkt dat in praktijk veel programmeerwerk te kosten. Ze kunnen niet zomaar spontaan al je vragen beantwoorden. Daarmee is het lastig om ze praktisch in te zetten. Al staat de techniek natuurlijk niet stil en kunnen ze steeds meer.

Handig in zijn eenvoud

Bij andere zorgrobots is het ontwerp juist anders. Neem het bloempotje Tessa. Tessa kan helpen in de thuissituatie bij mensen met een beginnende vorm van dementie. Bijvoorbeeld door herinneringen te geven om wat te drinken of een boodschap te doen, of door suggesties te geven om een muziekje te luisteren. De makers van de Tessa hebben er doelbewust gekozen om het vorm te geven als pratend plantje. Door dat het geen handen of voeten heeft of überhaupt geen bewegende onderdelen, is er ook geen verwachting dat het plantje meer kan.

De kracht van het onbekende

Op een andere manier hebben de makers van de robotzeehond Paro met dit aspect rekening gehouden. De Paro is bedoeld om op schoot te nemen en te knuffelen. Hij reageert zodra hij wordt aangeraakt of geaaid. De reden dat er voor een zeehond is gekozen, en niet bijvoorbeeld een kat, is omdat vrijwel niemand ooit een zeehond op schoot heeft gehad. Er zijn dus geen verwachtingen wat die zeehond allemaal wel of niet zou moeten doen, waardoor Paro veel gemakkelijker wordt geaccepteerd.

Kom je ook zien en ervaren?

Om te kunnen inschatten wat de mogelijkheden zijn van deze verschillende robotica-oplossingen is het fijn om ze zelf te ervaren. Van tijd tot tijd organiseer ik daarom demonstraties binnen ZorgSpectrum. Zo hebben we bijvoorbeeld een keer een demonstratie gehad van de robot Pepper. En niet zo lang geleden een leuke gecombineerde workshop met het bloempotje Tessa en de slimme rollator LEA.

Het doel van deze demonstraties is niet dat we er perse iets mee moeten gaan doen, maar om aangehaakt te blijven wat er ontwikkeld wordt en wat er allemaal mogelijk is. Toch zien we binnen ZorgSpectrum juist ook de meeste toepassingsmogelijkheden van robotica oplossingen. Sommige afdelingen gebruiken al de Tessa en de LEA.

Over x jaar

Ik verwacht dat robotica een steeds grotere rol gaat spelen in ons dagelijks leven, en dus ook in zorg. Misschien is het ook een belangrijk deel van de oplossing van problemen rondom de toenemende vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt. Tenslotte kan een robot ook nog iets extra’s brengen. Zo gaat ZorgSpectrum volgend jaar experimenteren met de slaaprobot Somnox. Een pindavormig kussen om tegen je aan te houden. Doordat het zachtjes op en neer gaat, imiteert het de ademhaling en kan het kussen mensen helpen om sneller en beter in slaap te vallen. Een mooi voorbeeld hoe robotica ook kan bijdragen aan eens stukje warme zorg.

Blogger: Jochem Ooijevaar