Hilversum 3 bestond nog niet

Wist je dat muziek heel belangrijk is voor je contact met bewoners en ook hun gedrag kan beïnvloeden? Ik heb het in de praktijk meegemaakt en handel er nu ook naar. Ik draai voortaan hun muziek. En dat brengt heel wat teweeg.

Het begint bij aanvang van de dagdienst. Er moet van alles gebeuren en dat kan het beste met muziek aan. Begrijpelijk, want het werk wordt zo een stuk leuker, ongemerkt tikt de tijd weg en voor je het weet is het koffietijd.

Maar niet elke muziekkeuze is geschikt voor mensen met dementie. De hedendaagse muziek van diverse radiostations is niet hun soort muziek. De leeftijd van onze bewoners is rond de 80 jaar en daarboven. Daaraan denkend, kun je je voorstellen dat zij opgegroeid zijn met heel andere liedjes dan wij. En daarbij speelt dan hun dementie een grote rol. Immers, in hun belevingswereld gaan zij terug naar de jaren van hun jeugd. Dan is het eenvoudig te bedenken dat onze muziek hen niets doet, behalve in het ergste geval: onrust oproepen.

Tango, rumba en wals

Met dit in gedachten, zit ik in de avonduren bij bewoner Pieter. Pieter heeft zijn hele leven gedanst. En dan niet zomaar dansen, nee, Pieter heeft aan stijldansen gedaan. Vele jaren samen met zijn vrouw. En toen dat niet meer ging, is het dansen gestopt. Maar, tot voor kort kon Pieter mij nog wel in een pirouette draaien. En, als Pieter een goede dag had, een paar passen leiden. Het moet wel gezegd worden, ik heb een klein beetje aan stijldansen gedaan, wat dan van pas komt.

Maar Pieter is de laatste tijd onrustig en ik weet niet goed waarom. Daarom besluit ik hem voor de televisie te zetten. Ik zet via YouTube het wereldkampioenschap stijldansen op. Pieter zit in de rolstoel voor de tv, ademloos te kijken naar de beelden. Ik herken de rumba. Ik pak zijn hand vast en dans voorzichtig met hem mee in de bewegingen van de dans. Pieter kan niet staan, maar hij voelt wat ik doe.

Ik kijk naar de televisie en doe met het danspaar mee, leg mijn arm om zijn schouders heen, laat hem voelen wat hij ziet. En dan gebeurt het: de tranen lopen over zijn wangen, hevig geëmotioneerd gaat Pieter in het dansen op, laat zijn gevoelens meespelen. En Pieter blijft vervolgens ongeveer twee uur rustig kijken en genieten.

Dansen in bed met Doenia

Als ik dan kijk naar Doenia, met haar eigen cultuur en helemaal in haar eigen wereld door Alzheimer, dan heb ik bij haar een andere uitdaging.

Hoe kan ik bij haar iets bereiken? Doenia spreekt onze taal niet, of ze die nog begrijpt, weet ik ook niet, maar ik wil wat proberen met haar. Ze ligt al op bed om te gaan slapen. Ik zoek iets op waarvan ik denk dat het de goede muziek is. Bij het horen van de eerste klanken kijkt ze mij aan. Haar ogen worden groter, er verschijnt een hele brede glimlach op haar gezicht en, geloof het of niet, haar heupen beginnen te bewegen, haar armen bewegen mee en ik kan het niet anders omschrijven: Doenia danst, liggend in bed. Deze vrouw, uit een andere cultuur, in haar eigen wereld, ver van ons vandaan, danst. Als zij nog zou kunnen staan, denk ik dat ze een prachtige vrouw is, die schitterend kan dansen.

Hilversum 3

Dit zijn twee kleine voorbeelden van wat je met muziek kunt doen. Wat je er mee kunt bereiken. Zowel Pieter als Doenia laten mij zien dat ze genieten, elk op hun eigen wijze van muziek. Ik ben tot tranen geroerd bij Pieter zijn beleving en door Doenia heb ik het kippenvel op mijn armen staan.

Wat betekent dat voor een volgende keer als ik ga werken? Ik ga nog beter kijken, luisteren en voelen wat ik doe, wat ik kan en wat belangrijk is voor Pieter, Doenia en de anderen. Ik heb invloed op hun gedrag, ik heb aandeel in hun onrust maar ook in hun rust.

Dat betekent dat ik mijn muziek uitzet, en soms helemaal geen muziek aan zet. Maar als ik die keus maak om muziek aan te zetten, dat het hun muziek moet zijn. Op die manier haal ik het beste uit hen, maar ook uit mezelf.

Blogger: Tinka Spijker