“Ik wil het gewoon graag weten, daar heb ik toch recht op? Ik hoef alleen maar te weten of ze ziek is, verder niet.” reageerde mevrouw Landman na mijn uitleg. “AVG” schiet het door m’n hoofd. “Volgens mij mag ik hierover geen informatie geven. De privacywet.”

Ik was even de kamer van mevrouw Landman binnengelopen om een afwijkende bloeduitslag te bespreken. Daar waren we snel mee klaar. Maar voordat ik weer de deur uitliep, wilde ze graag nog iets kwijt: waarom er nou zo geheimzinnig werd gedaan door de zorg. Nieuwsgierig bleef ik even luisterend staan.

A-B-C

Het bleek dat een vaste verzorgende al een langere tijd afwezig is. Mevrouw Landman wilde graag weten waarom, maar de verzorging die dagelijks langskwam, liet er niet echt wat over los.

Volledig doordrenkt door alle AVG-berichtgeving van de laatste tijd, probeerde ik het simpel uit te leggen: Persoon A mag tegen persoon B vertellen wat hij/zij wil over zichzelf, maar persoon B mag niet zonder toestemming van A iets aan persoon C doorgeven. En zolang de afwezige verzorgende (persoon A) niet tegen haar collega’s (persoon B) heeft gezegd dat zij aan de groep cliënten of evt. individuele cliënten (persoon C) mogen vertellen wat er aan de hand is waarom ze afwezig is, houdt men keurig de mond. De AVG zorgt er hiermee voor dat er geen cliëntgegevens zonder toestemming worden doorgegeven aan derden, maar ook geen personeelsgegevens.

Punt. Duidelijk, leek me.

Ik wil kunnen meeleven!

Nee, dat was niet de gewenste uitleg voor mevrouw. Want, zo was haar redenatie, ze moet toch ook met de verzorgende in kwestie kunnen meeleven? Al kan zij haar niet persoonlijk iets berichten, ze wil toch via de andere collega’s haar medeleven tonen als er iets vervelends aan de hand is. Of feliciteren als het een positieve reden heeft.

Tja, daar zit wel wat in…

“En als de zorg dan dag in dag uit mij het hemd van het lijf mag vragen, dan mag ik andersom toch ook vragen hoe het gaat?”

Tja, ook daar heeft ze wel een punt…

Mensen naast elkaar

Het leven in een verpleeghuis brengt wat dat betreft een bijzondere situatie met zich mee. Het is sec gezien een plek waar de cliënt een zorgcontract aangaat met de zorgverlener. De een zorgt voor de ander. Maar het is ook een plek waar de zorgverleners die er dagelijks staan, en vooral de verzorgenden en verpleegkundigen, een band opbouwen met hun cliënten. Zij zien cliënten in hun meest kwetsbare momenten, en gelukkig ook op veel goede momenten. Ze delen een lach en een traan. De zorg deelt daarin ook stukjes van hun persoonlijke leven. Ze zijn dan even gewoon mensen naast elkaar, i.p.v. zorgverlener versus cliënt.

Steun of nieuwsgierigheid?

En hoe normaal is het dan dat je geïnteresseerd bent in wat er aan de hand is met degene die je bijna dagelijks ziet? Dan is het toch ook normaal dat je meeleeft met het leed van de ander?

Vindt iemand met wie het even wat minder goed gaat het misschien niet juist fijn om van anderen steun te ontvangen? Fijn te weten dat er aan hem/haar wordt gedacht? Uiteraard niet uit pure nieuwsgierigheid, maar echt goedbedoeld meeleven. Steun ontvangen van derden waarvan je weet dat ze achter je staan en je zullen steunen als het nodig is.

AVG of sociaal meeleven?

En juist hier verschilt het AVG-gedachtegoed van sociaal delen en meeleven. Waar de AVG-wet bedoeld is om te zorgen dat bedrijven persoonlijke informatie alleen met anderen delen als dit hoogstnoodzakelijk is én met toestemming van de betreffende bewoner (of in het verpleeghuis ook vaak de vertegenwoordiger) dan wel het personeelslid, gaat dit in het sociale leven net even anders. Want hoe kan je nog spontaan meeleven met een ander als je niet door je netwerk op de hoogte wordt gesteld hoe het met iemand gaat?

Intimi of kennis?

Maar de crux zit ‘m er dan wel net in: behoor je tot het netwerk van intimi die informatie met elkaar delen, of sta je meer op afstand van die persoon? Waar houdt de kring van intimi en goede vrienden/kennissen/ collega’s op die info aan elkaar door kunnen vertellen, en waar ‘start’ de groep mensen aan wie je oppervlakkig nog wel iets wil melden, maar niet alles. En je van die laatste groep dus ook niet wilt dat anderen iets over jou doorvertellen.

Klaarblijkelijk vond mevrouw Landman dat zij wel een dusdanige band heeft met de verzorgende, dat ze het recht voelde om te mogen weten wat er aan de hand was. De verzorging had daar toch een ander idee over.

Delen! Delen! Delen!

En wie heeft dan gelijk? Wie bepaalt hoe goed de een de ander kent, waarop je info over een derde gaat delen? De AVG-wet wordt bekritiseerd door z’n beklemmende uitwerking, maar geeft aan de andere kant ook duidelijkheid: pas info doorgeven als er toestemming is, en dan alleen het hoog noodzakelijke doorgeven.

Het zet je op scherp hoeveel info we eigenlijk delen, en zette mij op scherp hoeveel dit ook in de sociale context gebeurt. En hoe vaak we wellicht info over een ander zomaar vertellen zonder na te denken of die ander wel wil dat die info bij een derde terecht komt.

De zorg in dit voorbeeld heeft een duidelijk standpunt ingenomen: cliënten krijgen geen info over persoonlijke zaken van personeel, tenzij het betreffende personeelslid hier zelf toestemming voor heeft gegeven. Maar hoe vaak is dat niet helder waar de grenzen liggen, of denk je er soms niet eens over na?

Zou het eventueel zelfs zo kunnen zijn dat net deze ene cliënt een heel goede band heeft met de betreffende verzorgende, en dat het – sociaal gezien - logisch is dat deze dan ook wordt geïnformeerd over wat er aan de hand is?

Hoe meer ik erover schrijf, hoe ingewikkelder het lijkt te worden. En dat is het ook…

Denkt u er rustig nog eens over na welke info we allemaal over ons heen gestort krijgen, of we dat wel hadden willen weten, en wat we willen dat anderen van ons weten…

Blogger: Geerte van der Poel, Specialist Ouderengeneeskunde